طب ایرانی

مطالب طب سنتی ایران

طب ایرانی

مطالب طب سنتی ایران

۲۱ مطلب در شهریور ۱۴۰۰ ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

 

در مکتب طب ایرانی کمتر عنوان بیماری را می‌توان یافت که به‌گونه‌ای تقسیم‌بندی مزاجی در انواع آن لحاظ نشده باشد که این سبک کاملا با روش پزشکی رایج امروزی متفاوت است. این تقسیم بندی های مزاجی باعث ایجاد دسته بندی های دقیق تر در مورد بیماری ها شده است. برای شناخت این تفاوت ها و اهمیت آن باید به نوع نگاه هر کدام از مکاتب طبی در مورد بیماری ها بپردازیم، متن پیش رو با همین هدف تنظیم شده است:

تقسیم بندی انواع بیماری های در طب ایرانی چگونه است؟

به طور کلی در طب ایرانی بیماری ها به دو نوع مفرد و مرکب تقسیم بندی می شوند:

  • بیماری های مفرد
  • بیماری های مرکب

بیماری های مفرد:

تعریف: خاستگاه کل بیماری های مربوط به جسم و روح بشر به سه بیماری اولیه بر می گردد. این بیماری ها به نام بیماری‌های مفرد شناخته می‌شود.

اسامی بیماری های مفرد: بیماری های مفرد عبارتند از بیماری های سوء مزاج، بیماری های سوء هیات ترکیب و بیماری های تفرق اتصال.

بیماری های مرکب:

گروه‌های دیگر بیماری‌ها که تحت نام بیماری های مرکب ذکر می شوند در واقع حاصل ترکیبی از این سه بیماری می باشد.

هر یک از این سه نوع اصلی بیماری کدام اعضا را درگیر میکند؟

از این سه بیماری کلی بیماری های سوء هیات ترکیب و تفرق اتصال مربوط به تغییرات آناتومیک بافت‌ها و اعضا می باشد و بخش عمده‌ای از بیماری‌ها در گروه سوء مزاج جای می گیرند که به معنای خروج بدن یا عضو از مزاج طبیعی خود می باشد.

تطابق تعاریف طب ایرانی و طب رایج در مورد بیماری ها چگونه است؟

اگر بخواهیم به نوعی به تطبیق تعاریف و تقسیم بندی بیماری ها در طب رایج و طب ایرانی بپردازیم می توان جهت بیماری های تعریف شده در طب ایرانی از دیدگاه پزشکی رایج دو گروه متصور شد:

 گروه اول:

بیماری‌هایی هستند که در طب ایرانی تحت عنوان بیماری های سوء مزاج عام بدن شناخته می‌شوند و شاید نتوان در علم پزشکی رایج به راحتی معادل خاصی برای آن ها پیدا نمود. در طب ایرانی جهت این گروه از بیماری ها علائم خاصی ذکر می شود که عموما در تقسیم‌بندی پزشکی رایج با بیماری خاصی انطباق کامل ندارد. در این گروه بیماری‌ها مزاج کلی بدن از حالت سلامت خارج شده و بر اساس نوع سوءمزاج نشانه های متفاوتی بروز می نماید برخی از این بیماری های مزاجی بدون علائم غلبه خلط هستند و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

 

زندگی در دنیای امروز، با وجود منابع متنوع و بسیار زیاد استرس، ناراحتی، خشم، ترس و… کار راحتی نیست. پس برای جلوگیری از غلبه این حالات و تاثیرگذاری آن بر زندگی خود و اطرافیانمان باید کاری بکنیم! طب ایرانی این حالت ها را جنبه هایی از بیماری های مربوط حالات عصبی یا اصطلاحا «اعراض نفسانی» می داند و علاوه بر تعریف آن و مشخص کردن میزان تاثیرات آن بر اعضای بدن و همچنین دلیل مزاجی و طبی ایجاد این حالات در روح، به ارائه راهکارهای مختلف اعم از ارائه (پرهیزات و توصیه های غذایی) می پردازد. در ادامه به بررسی و شناخت توصیه های طب ایرانی در کنترل خشم و غضب می پردازیم.

تاثیرات خشم و غضب بر بدن چیست؟

  • خشم و غضب باعث افزایش حرارت غریزی بدن می گردد.
  • خون را در بدن می گستراند و قوت روح و حرارت را به ظاهر تن می رساند.
  • برای افراد گرم و خشک یا با غلبه صفرا زیان دارد چون در اثر ازدیاد حرارت، باعث تولید مواد سمی و پراکنده شدن آن ها در بدن می گردد.

ویژگی های حالت خشم و غضب در بدن چیست؟

گرم کردن: گرم کردن خشم قوی تر از گرم کردن شادی و سایر اعراض است.

نتیجه خشم و غص طولانی مدت چیست؟

بروز خشم زیاد علاوه بر تولید مواد سمی ناشی از افزایش حرارت ناگهانی بدن، باعث هدر رفتن حرارت غریزی و سرد شدن غیر طبیعی مزاج بدن در طولانی مدت می گردد و رنگ روی را زرد می کند.

خشم برای چه افرادی مفید است؟

خشم به اعتدال برای افراد تر و سرد مزاج و کسانی که حرارت غریزی شان ضعیف شده و رنگ رویشان رفته و قوت هایشان کم شده سود دارد.

راهکارهای طب ایرانی برای کاهش خشم و غضب چیست؟

افرادی که در برخورد با مشکلات، بیشتر حالت پرخاشگرانه بروز می دهند معمولا مزاج یا سوء مزاج گرم یا ضعیف دارند و علاوه بر تمرینات کنترل ذهنی باید دستورات زیر را نیز انجام بدهند:

پرهیزات:

  • پرهیز از ادویه های تند و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

 

روغن ها یکی از مواد غذایی لازم و ضروری برای استفاده روزمره انسان و برطرف کننده بخشی از نیاز ما به مواد غذایی می‌باشد. روغن‌ها را می‌توان به دو نوع گیاهی و حیوانی تقسیم بندی کرد که هر کدام آنها از نظر داشتن اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع قابل تقسیم هستند. برای استفاده از انواع روغن ها نکاتی وجود دارد که ما را در انتخاب نوع مناسب برای استفاده‌های متنوع راهنمایی می کند بخشی از این نکات مربوط به خود روغن و بخش دیگر مربوط به مصرف کننده می باشد.

بهترین روغن ها کدام است؟

بهترین روغن ها آنهایی هستند که اسید چرب غیر اشباع بالا و اسید چرب اشباع پایین تری داشته باشند همچنین به هنگام استفاده جهت مصارف سرخ کردنی از نقطه جوش بالاتری برخوردار باشد.

چه تغییراتی در روغن ها ایجاد می شود و دلیل آن چیست؟

به طور کلی باید به خاطر داشت که روغن ها در درجه حرارت بالا در مجاورت اکسیژن و رطوبت تغییرات شیمیایی مختلفی پیدا می‌کنند و به ویژه در موقع سرخ کردن به مدت طولانی واکنش هایی که در آنها رخ می‌دهد ترکیبات مضر در آنها به وجود می آید. به همین دلیل زمانی که از روغن به مدت طولانی برای سرخ کردن استفاده می شود باید پس از هر نوبت استفاده مانده روغن دور ریخته شود و از برگرداندن این روغن به ظرف اصلی به شدت اجتناب کرد.

تاثیر حرارت بر روی روغن ها چگونه است؟

به طور کلی روغن های مایع در حرارت بالا ترکیبات سرطان‌زا ایجاد می‌کنند. به همین دلیل در صورت استفاده از این روغن ها برای سرخ کردن باید از حرارت ملایم استفاده کرد. هرگاه در موقع حرارت دادن روغن از آن دود بلند شود نشانه حرارت بیش از حد و تشکیل اسید چرب آزاد در روغن می باشد بنابراین باید از رسیدن به این حد از حرارت همچنین مصرف چنین روغنی خودداری کرد.

انواع روغن کدام است؟

روغن ها انواع متعددی دارند و هر کدام برای مصارف خاصی مناسب هستند اما ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

 

در فصل تابستان به دلیل شدت گرمای هوا و گرم بودن مزاج فصل تابستان، قوت هاضمه معده کاهش می یابد لذا باید از غذاهای تابستانه سبک که هضم راحتی دارند مانند آش ها استفاده کرد و وعده غذایی اصلی را به جای ناهار تابستانه تا جای ممکن به ساعت های معتدل و خنک روز منتقل نمود.

برای مصرف غذاها در فصل تابستان چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟

1: مقدار غذا را کاهش دهید و از پرخوری بپرهیزید.

2: غذاهای سبک و کاهش دهنده حرارت و صفرا مصرف نمایید. البته تاکید می شود که هر فردی باید شرایط ویژه خود را در نظر بگیرد، مثلا فردی که با خوردن مواد طبع سرد دچار مشکل می شود حتی در فصل تابستان هم نباید در مصرف خوراکی های با طبع سرد زیاده روی کند.

3: بهترین غذاها برای این فصل اجاصیّه (آش آلو) رمانیّه (آش انار) آش غوره، سوپ جو و غذاهای حاضری مثل نان و هندوانه یا آبدوغ خیار به همراه مصلحات است.

4: در مصرف میوه های تابستان مراقب باشید و خصوصا از برهم خوری و خوردن آب بعد از میوه ها پرهیز نمایید.

طرز تهیه آش های ساده برای فصل تابستان

آش های متنوعی می توان در این فصل آماده کرد که پایه همه آن ها آش ساده است.

1: دستور کلی آش ساده

مواد لازم:

برنج خیسانده : 1 استکان

لپه (یا عدس): نصف استکان (بیمارانی که مشکل گوارشی یا نفخ دارند ، آش را بدون لپه درست کنند)

سبزی آش: شامل گشنیز (به عنوان سبزی غالب یا تنها سبزی مورد استفاده) جعفری، تره، شنبلیله، کمی نعناع، چند پر ترخون و مرزه تازه یا خشک

زردچوبه و نمک: به مقدار کافی

بال یا گردن مرغ : در صورت نظر پزشک

طرز تهیه:

لپه یا عدس را همراه نمک و زردچوبه در پنج لیوان آب در حرارت ملایم به مدت نیم ساعت بپزید تا لپه ها نرم شود. سپس سبزی را اضافه کرده و هم بزنید. نیم ساعت بعد برنج را اضافه کرده و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

 

امروزه به مسئله آب و هوا و به معضل آلودگی هوا به طور ویژه توجه می شود. گرچه به موضوع آلودگی هوا و تدابیر طب ایرانی در کنترل و کاهش اثرات آن بر سلامتی و سایر مباحث در این زمینه بسیار پرداخته شده است اما اهمیت آب و هوا از دبدگاه طب ایرانی برای تنفس، جایگاه آن در طب سنتی ایران به عنوان یکی از شش اصل مهم حفظ سلامتی در طب ایرانی (سته ضروریه) ناگفته مانده است. 

ای آن که تو را نیست بقا جز به هوا           در غیر هوا مگیر جایی ماوا

         لیکن نه چنان هوا که ناصاف بود            زیرا که هوای صاف جان راست غذا

هوا یکی از مهم ترین عوامل محیطی است که بدن انسان و دیگر موجودات زنده با آن در حالت تبادل دائمی است و یکی از پر اهمیت ترین اصول سته ضروریه می باشد. صحبت از ضرورت وجود هوا شاید اضافه گویی باشد چرا که بدیهی است که بدون آن شعله حیات انسان در دقایق اندک خاموش می شود اما این بدان معنی نیست که انسان باید برای ادامه حیات به تنفس در هر هوایی تن دهد بلکه باید درباره کیفیت مسئله‌ای که تا این اندازه با زنده ماندن و سالم زیستن انسان که هدف اصلی بحث ماست ارتباط تنگاتنگ دارد گفت و گو کرد.

چرا توجه به هوا برای طب ایرانی اهمیت دارد؟

علی بن عباس اهوازی در «کامل صناعه» می نویسد : «طبیب باید به حالات مختلف هوا در زمان های مختلف و در مکان های متفاوت آگاه باشد و اسبابی که باعث تغییرات در هوا می شود را بداند» این آگاهی او را قادر می سازد که دیدگاهی صحیح در رابطه با بیماری های ایجاد شده در فصول و زمان‌های مختلف سال و در شهرها و نواحی مختلف آب و هوایی داشته باشد چرا که گاهی هوایی با ویژگی‌های خاص برای مردم یک منطقه مفید و برای مردم منطقه ای دیگر مضر است به این ترتیب طبیب با توصیه های مناسب در رابطه با اصلاح هوا و احیاناً تغییر محل سکونت افراد می‌تواند از بیماری‌های احتمالی آینده جلوگیری کند و نیز اگر با بیماری ناشی از نامناسب بودن هوا مواجه شد در درمان آن متحیر نخواهد ماند و بهترین روش مداوا را برخواهد گزید پس آگاهی به ویژگی ها و حالات هوا در طب و تاثیر آن در بدن انسان برای طبیب جزء واجبات محسوب می گردد.

کلام امام رضا (ع) در مورد اهمیت توجه به وضعیت هوا

امام رضا رضا علیه السلام نیز در این باره می فرمایند:

« قوت افراد تابع مزاج بدن آن هاست و مزاج نیز تابع هواست و به سرعت تغییر هوا تغییر می کند.»

نظر حکمای طب سنتی در مورد تنفس

هدف از تنفس فراهم کردن اکسیژن برای بافت های بدن و برداشت دی اکسید کربن از آن است و در واقع هوا بر بدن تاثیر شیمیایی دارد. حکمای طب ایرانی در گذشته تنفس را به عنوان دریافت هوای پاک و خنک از طریق جمیع منافذ بدن به ویژه منافذ بینی و دهان که اتصال به ریه و شرایین دارند و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

سرطان یکی از بیماری های خطرناک و در بعضی موارد لاعلاج می باشد که در صورت ابتلای فرد به آن زندگی وی و اطرافیانش دچار تغییرات و تنش خهای فراوان می گردد. شاید این سوال برای شما هم ایجاد شود که آیا در طب سنتی به موضوع سرطان ها توجهی شده است یا نه؟! در متن زیر به دیدگاه طب سنتی ایران در مورد انواع بدخیمی ها (سرطان ها) می پردازیم.

سرطان چیست؟

سرطان نامی است که به مجموعه ای از بیماری ها اطلاق می شود. درهمه انواع سرطان، برخی از سلول های بدن بدون توقف شروع به تقسیم شدن می کنند و به بافت های اطراف گسترش می یابند. سرطان می تواند از هر جای بدن انسان شروع شود که از تریلیون ها سلول ساخته شده است. در حالت نرمال، سلول های بدن رشد می کنند و تقسیم می شوند تا سلول های جدیدی را تشکیل دهند که بدن به آنها نیازمند است. هنگامی که سلول ها پیر می شوند یا آسیب می بینند، آنها می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند. هنگامی که سرطان بروز می کند، این روند در هم می شکند. سلول ها بیش از پیش غیر طبیعی شده و سلول های پیر و آسیب دیده زنده می مانند، هنگامی که باید بمیرند و سلول های جدید شکل گیرند. این سلول های اضافی می توانند بدون توقف تقسیم شوند و ممکن است منجر به تشکیل تومورها شوند.

چگونه سرطان پدید می آید؟

سرطان یکی بیماری ژنتیکی است، یعنی ناشی از تغییر ژن هایی است که عملکرد سلول ها، به خصوص نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می نمایند. تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می شوند، ممکن است از والدین به ما به ارث رسیده باشند. و یا به دلیل تغییرات سبک زندگی و نتیجه خطاهایی باشد که منجر به تقسیم سلولی شده یا به علت آسیب دیدن DNA در اثر مواجهه با برخی عوامل محیطی باشد.

مکانیسم ایجاد سرطان چیست؟

از دیدگاه طب سنتی چند عامل مهم و کلی مکانیسم های ایجاد کننده سرطان هستند که هر کدام شامل موارد متعدد می گردند.

الف) احتراق

احتراق به معنی در معرض حرارت زیاد قرار گرفتن است. هر عاملی که سبب افزایش غیرمعمول حرارت بدن بشود، اعم از آنکه حرارت مستقیم باشد و یا  حرارت‌های غیرمستقیم .از جمله موارد زیر:

  • حرارت مستقیم آتش که بر مواد غذایی یا نان وارد شود و سبب بریان شدن و سرخ شدن یا بدتر از آن، سوختن گردد
  • حرارت‌های غیرمستقیم مثل تابیدن اشعه، استفاده از مایکروویو،
  • استعمال دخانیات که سبب ورود دخان به بدن می‌گردد. (دخان از نظر طب سنتی حاوی اجزای حار و گرم است که زمینه‌ساز احتراق است)،
  • عوامل عفونی (که در طب سنتی از آن‌ها به‌عنوان منبع حرارت غریبه یاد می‌شود)،
  • استفاده درازمدت از مواد غذایی با طبیعت بسیار گرم (مثل ادویه‌جات تند، خردل، شوری جات)،
  • مشکلات روحی و روانی (ازجمله اضطراب، خشم، تعارضات روانی که سبب ایجاد حرارت زیاد در مغز می‌گردد)،
  • افزایش تحریکات عصبی (مثلاً از طریق افزایش ورودی‌های مغز از راه حواس پنج‌گانه همچون دیدن مناظر بسیار براق و پرنور، شنیدن اصوات بلند و خشن، بوئیدن بوهای نامطبوع، حاد و نافذ و حواس باطنی مثل کثرت افکار، زیادی خیالات و…)

ب) ارث (وراثت)

علی بن عباس اهوازی در بخش مربوط به انتقال بیماری‌ها آورده است که برخی از بیماری‌های بدخیم ممکن اسـت بـرروی نطفـه مرد مبتلا اثر گذاشته و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

 

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

 

این روزها تقریبا به هر عطاری که بروید سبدی پر از گیاه آلوئه ورا را می توانید ببینید، گرچه بیشترین کاربرد خانگی آن، استفاده از ژل میانی آن برای مصارف زیبایی است اما این گیاه در منابع طب ایرانی گیاه شناخته شده و پرکاربرد برای درمان بسیاری از بیماری هاست. در ادامه مختصری با این گیاه آشنا می شویم.

نام های دیگر آن چیست؟

نام فارسی آن: «شب یار»

نام عربی: الصّبر

نام اردو: گهیکوار

نام انگلیسی: Aloe Vera

نام علمی آن: Aloe barbadensis

ویژگی های گیاه آلوئه ورا چیست؟

آلوئه ورا برگ های بوته ای است که ارتفاع آن به 60 سانتی متر می رسد.

برگ های گیاه: این گیاه تنه ندارد و برگ های آن مستقیما از ریشه می رویند. این برگ ها ضخیم هستند و سطح مقطعشان هلالی شکل است و کناره شان تیغچه های کوچکی به صورت اره وجود دارد. قسمت های پایینی برگ ها پهن تر از قسمت های بالایی است؛ تا جایی که نوک برگ ها تیز می شود.

داخل برگ های این گیاه، ژله ای چسبناک، شفاف و تلخ مزه وجود دارد. ژله خشک شده برگ های این گیاه، به «صبر زرد» معروف است. صبر زرد معمولا به صورت قطعاتی قرمز رنگ، براق و چسبیده تهیه می شود که به راحتی می شکند. پودر آن زرد رنگ است و بسیار تلخ می باشد.

بهترین صبر زرد کدام است؟

 صاف و خالص، خوش رایحه و تقریبا زعفرانی رنگ است.

گل های گیاه: از وسط گیاه آلوئه ورا ، ساقه ای نسبتا بلند و صاف رشد می کند که سطح مقطع آن دایره ای شکل است. در انتهای این ساقه، گل هایی کوچک، زرد یا نارنجی، تقریبا استوانه ای شکل و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

توضیح اجمالی: در این مقاله مهمترین مراکز پزشکی بلاد شام یعنی بیمارستان‌ها و روند کاری و ساختار تشکیلاتی آن‌ها شرح داده شده است. این بیمارستان‌ها عمدتاً از قرن پنجم قمری به بعد، به طور وسیعی در بسیاری از شهرهای شام تأسیس شدند و دارای ساختار سازماندهی شده و منظمی بودند که با قوانینی دقیق اداره می‌شدند و در هر یک ازبخش‌های این بیمارستان‌ها پزشکان و کارکنان مخصوص آن بخش فعالیت می‌کردند. بیمارستان‌ها عمدتا از دو بخش درمان و آموزش تشکیل می‌شد و هر بخش تقسیماتی متناسب با کار خود داشت. بخش درمان شامل تالارهای مختلف تخصصی، داروخانه و خدمات می‌شد و بخش آموزش شامل ایوان مخصوص تدریس و مذاکره و مباحثه علمی و کتابخانه بود. مهمترین وظیفه بخش آموزش تعلیم مهارت‌های بالینی بود. از بخش‌های درمانی بیمارستان می‌توان بخش‌های بیماری‌های داخلی که خود ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

حالات نفسانی و روانی انسان، نقش ویژه ای در وضعیت جسمانی و سلامتی وی دارد، در حالی که جوامع امروزی سرشار از تنش های فکری و روحی هستند، هر فردی باید به فراخور حالش به دنبال راه و روشی برای ایجاد آرامش و کاهش اثر این تنش ها باشد. غم و اندوه و ترس هم از مجموعه این حالات روحی هستند که در زندگی همه افراد وجود دارند اما باید برای مدیریت و کاهش اثرات آن تلاش کنیم.

غم و اندوه و ترس چه تاثیراتی در بدن ایجاد میکند؟

هر یک از این حالات روحی تاثیرات خاصی بر روی بدن می گذارد که برای مثال می توان به تعدادی از آن ها اشاره نمود:

  • خون و حرارت غریزی را به داخل تن می برد.
  • مزاج را سرد و خشک می کند.
  • رنگ و روی را زرد می کند و شادابی و تازگی وست را می برد.
  • همه قوت ها را ضعیف می کند.
  • موجب پیری می شود.

نکته:

سردی بدن در اثر ترس، قوی تر از سرد کردن غم و ناراحتی است.

غم و اندوه و ترس در چه مواقع می تواند مفید باشد؟

این حالات روحی، گاه گاه و کم می تواند در مزاج های بسیار گرم ایجاد اعتدال نماید و باعث ساکن شدن خشم های عظیم و رفع سبکساری ناشی از شادی زیاد گردد.

چه راهکارهایی برای مبتلایان به غم و اندوه وجود دارد؟

افرادی که در موقعیت ناراحت کننده بیشتر دچار خودخوری و درون ریزی هستند و یا بدون دلیل خاص احساس ناراحتی زیاد دارند، معمولا مزاج یا سوء مزاج سردی داشته و ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja
  • ۰
  • ۰

یکی از بهترین نوشیدنی ها چه برای رفع انواع تشنگی (اعم از تشنگی واقعی، تشنگی دروغین و یا غلبه حرارتی مانند تب) و چه برای درمان، سکنجبین است. برای آشنایی با خواص این نوشیدنی سالم و پر خاصیت سنتی ایرانی متن زیر را تا آخر بخوانید.

واژه سکنجبین به چه معناست؟

سکنجبین ظاهرا «سک انگبین» یا «سرکه انگبین» بوده است. «سِک» در فارسی به معنای سرکه بوده چنانکه به آش سرکه در ادبیات فارسی « سِک با» گفته می شود و انگبین برای عسل اصطلاح می شده زیرا سابقا و قبل از کشف شکر از گیاهان، سکنجبین را با عسل درست می کردند.

مواد تشکیل دهنده سکنجبین چیست؟

سکنجبین از ترکیب سرکه با عسل، شکر یا نبات به دست می آید و بنا بر نوع مشکل بیمار، نسبت ترکیب این دو ماده متفاوت خواهد بود و یا ماده دیگری به آن افزوده می شود. به همین دلیل تنوع زیادی دارد و  ...

ادامه مطلب در سایت مزاج

  • sa ja